Πού βρισκόμαστε λοιπόν; Όχι στο σημείο μηδέν, αλλά
σε προχωρημένο στάδιο πολιτικής σήψης. Ο πολιτικός φορέας που ξεσήκωσε το λαό
ν` αποκηρύξει τη φρίκη πήγε με το μέρος των συντελεστών της, εντείνοντας έτσι τη
φρίκη αλλά και αποφράζοντας εντελώς (με την έννοια της φραγής) την πολιτική μας
ζωή. Ο κ. Τσίπρας προτίμησε, είπαμε, να προσφέρει το κεφάλι της Δημοκρατίας πρώτο
για λιώσιμο στου «πλούτου τους κανίβαλους». Και η νέα τούτη ακάθεκτη φρίκη που επελαύνει
κάνει κάθε άλλη πραγματική ή υποθετική ή σκόπιμα φαντασιωμένη, της δραχμής ή
της άτακτης χρεοκοπίας, να ωχριά μπροστά της.
Όμως το ξαναγονάτισμα ενός λαού, που μέσα από τόση δυστυχία
δυσκολεύτηκε πολύ να δείξει όρθιος, ενωμένος και αποφασισμένος, δεν ανήκει στα υπολογίσιμα
μεγέθη. Ούτε η παράταση και διεύρυνση της δυστυχίας του. Ούτε μα ούτε η
αναίρεση της Δημοκρατίας είναι υπολογίσιμο μέγεθος; Υπολογίσιμα μεγέθη εκφέρει μόνο
η γλώσσα της οικονομίας. Ας μιλήσουμε λοιπόν τη γλώσσα αυτή που περιέχει τα
υπολογίσιμα μεγέθη.
Η Σουηδία, που είχε γερές βάσεις στη βιομηχανική της
παραγωγή, διέσωσε την οικονομία της με την άρνησή της να ενταχθεί στην
Ευρωζώνη. Εμείς όμως, που δεν είχαμε αναπτύξει ποτέ ιδιαίτερες παραγωγικές δυνατότητες
σε κανέναν τομέα, παρακολουθούμε απαθείς, πριν ακόμα ενταχθούμε στην Ευρωζώνη αλλά
και εντατικότερα μετά, την αποδόμηση κάθε παραγωγικής βάσης και την εγκαθίδρυση
δομών παρασιτικής οικονομίας στη Χώρα μας, για να μπορούμε και να προσφέρουμε υπηρεσίες
τριτογενούς τομέα μόνο, εμπόριο, συναλλαγές, διαφημίσεις, ασφάλειες, απειρία
τηλεοπτικών προγραμμάτων. Αναλογιστήκαμε άραγε ποτέ πόσο παραγωγικά θα ήτανε
αυτά τα πολυπληθή και καλοπληρωμένα άτομα για τις «πολιτιστικές» τους σάχλες ή για
την ταξική προπαγάνδα που προσφέρουνε στα ιδιωτικά κανάλια με ανεξέλεγκτο μάλιστα
παθητικό τόσο για τα ίδια όσο και για την εθνική οικονομία γενικότερα, αν
μετακινούνταν σε πεδία παραγωγής είτε πρωτογενούς είτε δευτερογενούς τομέα;
Θα παραθέσω τρία αποσπάσματα από άρθρο μου του 2005,
που απεικονίζουν, πιστεύω, την κατάσταση της οικονομίας μας και τη μετάπτωσή της
σε μεταπραττική. (Δημοσιεύτηκε στο «αντί» στις 28.01.2005, τεύχος 835, και αναρτήθηκε στο ιστολόγιό μου στις 23.06.2012 με τίτλο «Περί Οικονομίας»).
«Όμως
όλα αυτά δεν ήταν σύμπτωμα παρέμβασης τυχαίων παραγόντων, αλλά αποτέλεσμα των
δομών και των ιεραρχήσεων του συστήματος, τις οποίες κανείς δεν μπορεί να
ανατρέψει, καθώς ορίζονται από την οικονομική ισχύ του επικρατέστερου, που δεν
αποτελεί μόνο την κορυφή της πυραμίδας αλλά και τον αρχιτέκτονά της. Εκείνο δε
που εντυπωσιάζει στη δομή της και στην κατανομή της δύναμης είναι ο αντίστροφος
χαρακτήρας τους σε σχέση με την “πρωτογένεια” της παραγωγής. Όσο πιο
μεταπραττικός είναι ο χαρακτήρας της οικονομικής δραστηριότητας τόσο ψηλότερα
στην πυραμίδα του συστήματος βρίσκονται οι δράστες της, ενώ απωθημένοι στη βάση
της βρίσκονται ο δευτερογενής και πρωτογενής τομέας. Ο διαφημιστής του
διαφημιστή για παράδειγμα βρίσκεται πιο ψηλά από το διαφημιζόμενο διαφημιστή, ο
οποίος είναι ίσως πιο ψηλά και από τον κάτοχο των μέσων διαφήμισης, ενώ ο
τελευταίος βρίσκεται οπωσδήποτε πιο ψηλά από τους διακινητές των προϊόντων,
δηλαδή τους εμπόρους, και αυτοί πολύ ψηλότερα απ` όσους ασκούν δευτερογενή και
τριτογενή παραγωγή. Ένας επάλληλος λοιπόν μεταπραττισμός συνιστά την όλη
πυραμίδα με κορυφαίο τον υπερμεταπραττισμό, όπου είναι συγκεντρωμένη η
περισσότερη οικονομική δύναμη που καθορίζει και τις ιεραρχήσεις του συστήματος»,
συγκαταλέγοντας «τελευταίο τον πρωτογενή τομέα. Η πυραμίδα αυτή έχει παγκόσμιες
διαστάσεις και όχι τοπικοεθνικές, αφού το οικονομικό σύστημα που αντιπροσωπεύει
είναι παγκοσμιοποιημένο…
Αυτή λοιπόν η πυραμίδα των επάλληλων
μεταπραττισμών και της αντίστροφης σχέσης τους με την “πρωτογένεια” της
παραγωγής, που συνιστούν κατάφωρη αδικία δημιουργώντας παράλληλα και τεράστιες
ανισότητες μεταξύ των κοινωνικών στρωμάτων και των λαών, είναι επενδυμένη με το
“πολίτευμα της δημοκρατίας”, και ονομάζεται δημοκρατική, ισοδίκαιη, ηθική,
ελεύθερη και ανθρωπιστική. Αν όμως δούμε μέσα σ` αυτή τη θέση του αγροτικού
πληθυσμού όπως και άλλων κοινωνικών τάξεων, που βρίσκονται στη βάση της,
ασύνειδα τότε η σκέψη μας πάει σε τελείως αντιθετικές καταστάσεις και σχέσεις,
εκεί όπου άλλος δίνει το σώμα του και άλλος παίρνει τα λεφτά. Μια ολική
επομένως γενίκευση του πορνείου συνιστά το καπιταλιστικό σύστημα που ζούμε και
που φιλάρεσκα και ευφημιστικά το ονομάζουν δημοκρατία…
Έτσι το υπάρχον οικονομικό σύστημα
επιφυλάσσει στον Έλληνα τουλάχιστον αγρότη μια κατώτατη ταξικά θέση, που
επιτρέπει την πολλαπλή εκμετάλλευσή της από τις ανώτερες τάξεις, και αρκετά
εξαθλιωμένη, πράγμα που οδήγησε τους γόνους των αγροτών στη μαζική φυγή τους,
όπως είπαμε, προς τα αστικά κέντρα, όπου αστοποιημένοι πια και ενταγμένοι στις
μεταπραττικές τάξεις που απομυζούν το εισόδημα του αγρότη, παρέχουν τις
υπηρεσίες τους. Κι αν έλεγε κανείς ότι σήμερα στη χώρα μας τα παιδιά των
αγροτών πίνουν το αίμα των γονιών τους, για να μιλήσουμε αριστοφανικά”, δε θα
ήτανε εκτός κυριολεξίας»
Πώς λοιπόν θα γίνει ανασυγκρότηση της οικονομίας
μας, αν δεν αντιστραφεί και δεν αποκατασταθεί αυτή η σχέση παραγωγικότητας και
αμοιβής, αν δεν αντιστραφεί εξ ολοκλήρου η οικονομική μας πυραμίδα; Η Ελλάδα
έχει ανάγκη από παραγωγή, όχι από ιδιωτικού χαρακτήρα υπηρεσίες του
παρασιτισμού. Για τις χώρες που παράγουν ή γι` αυτές που δεν παράγουν αλλά το
διεθνές σύστημα καταμερισμού εργασίας τους πρόσφερε το προνόμιο να ευημερούν
χωρίς και να παράγουν, αυτές οι υπηρεσίες ακόμα και παρασιτικού χαρακτήρα είναι
η βάση της ευημερίας τους. Την Κύπρο όμως, που είναι μικρούτσικη χώρα και που
δεν της προβλέφθηκε μια τέτοια προνομιακότητα, τη σβήσανε σε μια νύχτα. Γιατί με τον καπιταλισμό, η φυσική τάξη των
πραγμάτων ανατρέπεται: Δεν είναι η γη και η εργασία οι πρωταρχικοί συντελεστές
παραγωγής, αλλά δευτερογενείς και τριτογενείς, όπως το κεφάλαιο, που μπορεί και
εξαγοράζει τα πάντα, και γη και ανθρώπους, αλλά και τα μέσα παραγωγής, της
επιστήμης και της τεχνολογίας, που είναι κοινό κτήμα διαχρονικό όλης της
ανθρωπότητας. Με την οικονομική της ισχύ όμως η άρχουσα τάξη τα ιδιοποιείται βίαια
και χωρίς να της ανήκει το ηθικό δικαίωμα να έχει στην αποκλειστική χρήση επιτεύγματα
του πανανθρώπινου πολιτισμού. Και πώς εν
τέλει θα έχει δυνατότητα παραγωγής μια χώρα, αν την πλουτοπαραγωγική της βάση,
που είναι η πρωταρχική προϋπόθεση για την ύπαρξη οποιασδήποτε παραγωγής, ξεπουλιέται
αντί πινακίου φακής, για να στηθούν επάνω της όχι παραγωγικές αλλά κερδοφόρες
για τον επενδυτή και μόνο επιχειρήσεις που θα αντιπροσφέρουν βέβαια κι έναν γλίσχρο
επιούσιο στους εργαζόμενους, στους πραγματικούς κατόχους αυτού του πλούτου, σε
μας τους Έλληνες δηλαδή, που τους
διδάξαμε χιλιάδες χρόνια πριν τι είναι ισότητα, δικαιοσύνη και δημοκρατία.
Έτσι επί δεκαετίες τώρα αποδομούνταν συστηματικά κάθε
παραγωγική μας δυνατότητα, ώστε να μην είμαστε
εμείς οι κάτοχοί του δικού μας πλούτου και οι εκμεταλλευτές του, αλλά
ξένοι επενδυτές και αφεντάδες, για να μην είμαστε καν εμείς σε θέση να
παράγουμε και να ζούμε από το παραγωγικό μεροδούλι μας. Και φταίμε, μας λένε,
που δεχθήκαμε, με επιβολή βέβαια, να καταναλώνουμε τις φούσκες τους, για να
πλουτίζουν εκείνοι και να εκπίπτουμε εμείς σε άχρηστα για το σύνολο και για τον
εαυτό μας κοινωνικά όντα. Έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου τότε, όταν ακόμη ήτανε
κατά της ΕΟΚ, ότι θα καταντήσουμε είλωτες στα σκλαβοπάζαρα της Ευρώπης και τον
θεωρούσαμε εκτός από μελοδραματικό στην έκφραση και υπερβολικό. Και όμως αυτό
έχει συντελεστεί με μια μετατόπιση γεωγραφική όμως. Το ευρωπαϊκό σκλαβοπάζαρο
μεταφέρθηκε δια των μνημονίων εδώ στο γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας, για να
είμαστε εμείς οι Έλληνες και πάλι στον τόπο μας ξανά δουλοπάροικοι όμως όχι πια
σε δικούς μας «τσιφλικάδες» τώρα, αλλά σε ξένους. Και όλα αυτά κατ` επιταγή της
ΕΕ.
Δεν
πρέπει όμως ποτέ να ξεχνάμε ότι η πιο παρασιτική εκδοχή του καπιταλισμού, ο
χρηματιστηριακός και χρηματοπιστωτικός τομέας, που είναι και στην κορυφή της
πυραμίδας, είναι αυτή που προκάλεσε την κρίση και έφερε τα μνημόνια στη ζωή μας.
Και, αν δε διαρρήξουμε τελείως τη σχέση μας μαζί της, οικονομική ανασυγκρότηση
σε εθνική βάση είναι ανέφικτο να συντελεστεί.
Και,
ενώ ως και η γλώσσα της Οικονομίας αποκαλύπτει τα αρνητικά κοινωνικά μεγέθη, που
εγκλείουν ακόμα και οι θετικοί δείκτες της, εντούτοις, αποκόπτοντάς την κανείς
από τις προεκτάσεις της στην κοινωνία, εξοβελίζοντας κάθε κοινωνικό της
περιεχόμενο, φαντάζουν τα μεγέθη της αυτά αθώα και θετικά. Γι` αυτό εξάλλου και
τα οικονομικά αυτά μεγέθη προβάλλονται γυμνά και απομονωμένα, για να μη γίνονται
φανερά τα αρνητικά κοινωνικά μεγέθη, το βάθος δυστυχίας ενός λαού και η έκτασή
της, έστω κι αν ολοφάνερα τα πρώτα είναι αυτά που καθορίζουν και τα δεύτερα, ενώ
η απλή λογικότητα επιτάσσει σε μια ευνομούμενη Πολιτεία, όχι κατ` ανάγκη
αριστερή, το αντίστροφο να συμβαίνει, τα κοινωνικά μεγέθη να καθορίζουν τα
οικονομικά. Για να αποκρύπτεται επομένως αυτό προπάντων, ότι και τα θετικά οικονομικά
μεγέθη είναι αυτά που ευθύνονται για τη δημιουργία των αρνητικών κοινωνικών
μεγεθών, αποκόπτονται τα δεύτερα από τα πρώτα. Αυτό είναι που στη γλώσσα της
πολιτικής ονομάστηκε επικυριαρχία της Οικονομίας επί της πολιτικής, των
συμφερόντων των λίγων επί των συμφερόντων των πολλών. Είναι αυτό που
επιμαρτυρεί καταφανέστατα και την ανυπαρξία δημοκρατίας.
