ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΕΝΙΧΡΟΤΑΤΟ. ΓΙΑΤΙ;

Α. Θετικά - αρνητικά

- Σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας το μνημόνιο παραμένει, ανανεωμένο βέβαια και με κάπως διαφορετικό περιεχόμενο. Πάντως ούτε σχίστηκε ούτε καταργήθηκε. Άλλαξε απλά η σελίδα του.

- Ο καθορισμός της λίστας των νόμων που θα θεσπίζει τώρα η ελληνική Κυβέρνηση θα γίνεται από την ίδια, όχι από τους εταίρους, και μετά θα υποβάλλεται σ` αυτούς για έγκριση, ενώ πριν ο αρχικός καθορισμός της λίστας γινόταν από εκείνους και εμείς μετά τη νομοθετούσαμε. Στην ουσία νομοθετούν πάλι εκείνοι, αλλά προηγούμαστε εμείς στην επιλογή των νομοσχεδίων και έτσι που γίνεται τώρα ενδεχομένως να «χωρέσει» και κάτι δικό μας, για να περάσει.

- Επεκτείνεται η έννοια των μονομερών ενεργειών σε κάθε είδος νομοσχέδιου και η επέκταση αυτή αναγνωρίζεται από την Κυβέρνηση με αναδρομική μάλιστα ισχύ, γι` αυτό παραπέμπει εσπευσμένα προς έγκριση ακόμα και νομοσχέδια που είχε εξαγγείλει ότι θα ψηφιζόταν την προπροηγούμενη βδομάδα και μετά τα ανέβαλε για την προηγούμενη και τώρα για μετά την έγκριση.

- Αποφεύχθηκε να αποδεσμεύεται η ανάπτυξη από ένα ορισμένο ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος και πάνω. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στην ελληνική Κυβέρνηση ανεξάρτητα από το ύψος του να διαθέτει μέρος του για ανάπτυξη, ενώ αποκλείστηκε και η λήψη νέων μέτρων λιτότητας, που είχανε ήδη προγραμματιστεί.

- Η τρόικα ως σύμβολο της επιστασίας μας έχει εκλείψει, χωρίς όμως να έχει εκλείψει και η ουσία της, η άσκηση εποπτείας. Θα είναι οι θεσμοί τώρα, ανώτερα, ομότιμα όργανα, που θα την ασκούν. Είναι μια μικρή πρόοδος. Πάντως η κατάργησή της ήτανε απαίτησή μας, την οποία τελικά αναγκάστηκαν να δεχθούν οι εταίροι.

Αξιολογώντας κανείς αυτό το αποτέλεσμα βρίσκει πως είναι εντελώς ασύμμετρο σε σχέση με τις προσπάθειες που γίνανε, με τη δυναμική που αναπτύχθηκε και με την αναστάτωση που προκλήθηκε πανευρωπαϊκά αλλά και παγκόσμια, αλλά και σε σχέση με τις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν. Σχεδόν η έκταση της ωφελιμότητάς του δεν ξεπερνά κατά πολύ την προηγούμενη κατάσταση. Ερχόμαστε στα ίδια περίπου και μπορεί να γίνει λόγος για ήττα της Κυβέρνησης, ακόμα και για συντριβή της. Αυτό το βλέπει κανείς και στον τρόπο που οι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Υπουργικού Συμβουλίου παρουσιάσανε τη συντριβή μας αυτή, ώστε να μην πολυφαίνεται. Ήτανε πολύ επιφυλακτικοί στην ανακοίνωση της συμφωνίας, διστάζανε να εκφέρουν τις λέξεις, κομπιάζανε, σε αντίθεση με το δικό μας Υπουργό, που, ενώ ήτανε ο ηττημένος, από την αρχή εμφανίστηκε με ανοιγμένο τον κρουνό της θριαμβολογίας.

Β. Αίτια

Ποια τα αίτια όμως, που, ενώ φαινόταν ότι θα έχει επιτυχία η Ελληνική Κυβέρνηση, τελικά δεν τα κατάφερε;

Το πρώτο που αμέσως αμέσως του `ρχεται να πει κάποιος είναι η αντικειμενική ανυπαρξία περισσότερων δυνατοτήτων και αυτό επειδή η Γερμανία στάθηκε τελείως άκαμπτη. Πράγματι, αντίθετα απ` ό, τι φαινόταν στην αρχή, εξαιτίας του πολιτικού κινδύνου, που εκπροσωπούσε γι` αυτούς ο Σύριζα, έγινε σύμπηξη μιας συμμαχίας μεταξύ τους με πυρήνα τη Γερμανία για ανυποχώρητη αντίσταση απέναντι στο ελληνικό αίτημα. Η αντίστασή τους πήρε τη μορφή ενιαίας γροθιάς και δείχνανε ότι ήτανε αποφασισμένοι να τη χρησιμοποιήσουν.

Το δεύτερο είναι ότι η Κυβέρνηση δεν πίεσε ως το έπακρο τις καταστάσεις, επειδή φοβόταν το ενδεχόμενο εξόδου μας από την Ευρώπη. Πράγματι, επειδή δεν ήθελε να ρισκάρει κάτι τέτοιο, επειδή πίστευε ότι οι δηλώσεις πίστης στην παραμονή ήτανε πιο ισχυρό όπλο, ούτε το λαό προετοίμασε σχετικά ούτε ήταν η ίδια αποφασισμένη να παίξει αυτό το χαρτί, που ήταν το ισχυρότερο, με αποτέλεσμα να μην εξαντλήσει όλα τα περιθώρια πίεσης. Κι ενώ εξαρχής φαινότανε ότι ο ταξικός της εχθρός μόνο με την απειλή μιας τέτοιας αναταραχής θα μπορούσε ίσως να υποχωρήσει, δεν τη χρησιμοποίησε καν, παρόλο που οι αντίπαλοί της τη χρησιμοποιήσανε, αφήνοντάς την συνέχεια να υφέρπει ως απειλή.

Ερχόμαστε στο τρίτο, ότι γίνανε λάθη και από τη μεριά της ελληνικής Κυβέρνησης, αίτιο που αποφεύγεται παντελώς να θιγεί. Επειδή η Κυβέρνηση απολαμβάνει μια άνευ προηγουμένου δημοφιλία, ως εκ τούτου δεν υπάρχει από κανέναν η διάθεση επίκρισής της ή τραυματισμού αυτής της σχέσης της με το λαό και δε γίνεται κανένας λόγος για διάπραξη λαθών εκ μέρους της. Ωστόσο θα μπορούσε να προβληθεί η πολύ ευλογοφανής επίκριση ότι η Κυβέρνηση καλλιέργησε υπερβολικές προσδοκίες. Μια τέτοια όμως επίκριση δεν έχει υπόσταση, πιστεύω. Το δίκαιο δεν μπορεί, δεν πρέπει να προβάλλεται μισό, μισοεκφρασμένο; Ή θα εκφράζεται ακέραιο ή καθόλου. Μεσοβέζικες διατυπώσεις και διεκδικήσεις δεν έχει. Αν επίσης δεν καλλιεργούσε τις «υπερβολικές» αλλά δίκαιες προσδοκίες η Κυβέρνηση, πώς θα είχε το λαό σύσσωμο στο πλευρό της; Πώς θα προσφερόταν εξάλλου ολοκληρωμένη λύση στο πρόβλημα; Πώς τέλος θα έπαιρνε αυτό τις διαστάσεις που είχε από τη φύση του, τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες;.

Εκείνο όμως που πράγματι δεν αποτολμάται να θιγεί καθόλου, δε διανοείται κανείς να το αναφέρει είναι ότι διαπράχθηκαν πραγματικά, σοβαρά, θανάσιμα λάθη από την Κυβέρνηση κατά τη διαπραγματευτική της πορεία. Εγκαταλείφθηκαν, όχι με τις υποχωρήσεις αλλά με σχετικές δηλώσεις, θεμελιακές θέσεις της Κυβέρνησης. Είναι άλλο πράγμα να προβαίνεις σε υποχωρήσεις, υπογράφοντας εκβιασμένος κάτι αντίθετο από αυτό που πιστεύεις και άλλο πράγμα να λες το ψέμα ότι αυτό δεν το πίστευες ή αυτό που πίστευες δεν ήτανε σωστό. Τότε εγκαταλείπεις δια παντός τις θέσεις σου, όταν λες πως εγώ δεν ήμουνα ποτέ εκεί σ` αυτές τις θέσεις, για να δείξεις ότι υποχώρησες. Τότε δεν υπάρχει απλώς μια αναγκαστική και εκβιασμένη υποχώρηση, αλλά εξυπαρχής προσχώρηση πλήρης στις θέσεις του αντιπάλου σου. Χωρίς λοιπόν να υπάρχει κανένας απολύτως λόγος, απ` ό, τι κρίνω, ο Υπουργός Οικονομικών αναίρεσε ιδεολογικά την Κυβέρνηση και προσήλθε στις διαπραγματεύσεις χωρίς τον ιδεολογικό της οπλισμό. Η Κυβέρνηση ανέκαθεν, προεκλογικά και μετεκλογικά με τις προγραμματικές της δηλώσεις, αντιτασσόταν στο μνημόνιο, διότι το χρέος που μας επισώρευσε αυτό δεν ήταν βιώσιμο και συνεπώς δεν παρείχε καμιά δυνατότητα αποπληρωμής του. Άρα έπρεπε μέρος του να διαγραφεί ή να υπάρξει ένα διάστημα παγώματος της αποπληρωμής του. Ήταν θεμελιακή θέση αυτή του Σύριζα και της Κυβέρνησης. Δεύτερη θεμελιακή θέση τους ήτανε ότι το μνημόνιο, 1^ο ή και 2^ο δεν έχει τόση σημασία, υπήρξε η καταστροφή μας και έπρεπε γι` αυτό να εκλείψει, να εξαφανιστεί. Και τρίτη ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Και όμως ο Υπουργός αυτές τις τρεις βασικές θέσεις της Κυβέρνησης τις αναίρεσε όλες, διαψεύδοντάς την. Για ανεξήγητους εντελώς λόγους, πριν καλά καλά ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, διακηρύσσει ο κ. Βαροτυφάκης ότι δε ζητούμε διαγραφή μέρους του χρέους, στη συνέχεια δηλώνει ότι το μνημόνιο είναι καλό, μόνο κατά 30% υπάρχει για μας πρόβλημα, και στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων αποφαίνεται πως το χρέος είναι βιώσιμο. Και, ενώ τέτοιες δηλώσεις είναι αναίρεση των βασικών θέσεων της Κυβέρνησης και ενώ ναρκοθετούν και μακροπρόθεσμα τις διαπραγματεύσεις της, η Κυβέρνηση δεν κάνει καμιά διάψευση. Τις αφήνει να ισχύουν, ωσάν να είναι και δικές της θέσεις, άρα ωσάν η ίδια να αυτοαναιρείται και να ναρκοθετεί τις διαπραγματεύσεις. Όταν όμως εσύ ο ίδιος δικαιώνεις τον αντίπαλό σου, πώς είναι δυνατό να σου αναγνωρίσει το δίκαιό σου, το οποίο ακόμα κι εσύ με δική σου ρητή ομολογία δεν αναγνωρίζεις; Μήπως λοιπόν σ` αυτή της την αυτοαναίρεση βρίσκεται κάποια αιτία της αποτυχίας των διαπραγματεύσεων;

Γ. Προοπτική

Όμως παρόλα αυτά, συνολικά αν ιδωθεί  το αποτέλεσμα, έτσι όπως είναι οργανικά δεμένο με τα προγενέστερα γεγονότα που το κυοφόρησαν και με τα μεταγενέστερα που δυνητικά έχει κυοφορημένα, όχι μεμονωμένα, το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο, δεν είναι σε καμιά περίπτωση αρνητικό. Μόνο αν ειδωθεί περιχαρακωμένο στα δικά του σημαίνοντα και απομονωμένο από τα γενεσιουργά του αίτια αλλά και από τα αποτελέσματα που θα επιγεννήσει, τότε μπορεί να κάνει κανείς λόγο για ταπεινωτική ήττα της Κυβέρνησης. Όμως την ιδεολογική προοπτική που διανοίγει ένας αγώνας πρέπει να λαμβάνουμε πολύ υπόψη μας στις αξιολογήσεις, αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς. Στην περίπτωση τούτη τα ιδεολογικά κέρδη, που προκύπτουν από αυτό τον αγώνα και που έχουν πάντα μακροπρόθεσμη προοπτική, είναι πολύ πιο σημαντικά, ας είναι αδιόρατα. Η πρόσδοση πανευρωπαϊκής διάστασης στο πρόβλημα και η προοπτική να αντιμετωπιστεί ως κοινό ευρωπαϊκό έφερε γενικότερες αναταράξεις ιδεολογικού χαρακτήρα όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε όλη την υφήλιο. Η στάση της Ελλάδας να θέλει να έχει το πρόβλημά της ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο προσανατολισμό επικράτησε. Η πίεσή της σε ευρωπαϊκό πλαίσιο προκάλεσε ορατή ρωγμή ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Συμβούλιο Υπουργών στην αρχή, ανεξάρτητα από το εάν η Γερμανία μετά επέβαλε τη δική της θέληση. Το ίδιο παρατηρήθηκε και στο δεύτερο Συμβούλιο των Υπουργών Οικονομικών, όπου η Γερμανία αποτελούσε ξεχωριστή πτέρυγα από τους υπόλοιπους. Αυτό ήτανε και μια φανερή απομόνωση της Γερμανίας, έστω κι αν επέβαλε τελικά το δικό της σχέδιο και πάλι. Το «απροσάρμοστο» πάντως της ΕΕ έπαυσε να είναι η Ελλάδα με τις «ιδεολογικές ανεδαφικότητές» της και κατέστη η Γερμανία. Μπορεί να επέβαλε τη θέλησή της, ωστόσο υπέστη βαρύ πλήγμα από αυτό και είναι πολύ αμφίβολο αν στο μέλλον θα ξαναμπορεί να επιβάλλει τη θέλησή της. Αλλά και μια κάποια μεταστροφή σημειώθηκε στην πλειοψηφία των μελών του Συμβουλίου υπέρ της Ελλάδας, ενώ στο πρώτο Συμβούλιο ήταν σχεδόν συμπαγής η ενότητά τους.  

Επομένως, αν η συντριβή της Ελληνικής Κυβέρνησης συνιστά πράγματι απώλεια μιας μάχης, δε συνιστά καθόλου απώλεια του πολέμου, που τώρα άρχισε. Μπορεί και στην ήττα της αυτή να κυοφορείται μακροπρόθεσμα η νίκη. Αυτό εξαρτάται από τους όρους κάτω από τους οποίους θα διεξαχθούν οι επόμενες μάχες και από τον τρόπο προπάντων διαχείρισης της απώλειας της πρώτης μάχης. Αν η Κυβέρνηση δεν πει τα πράγματα όπως είναι και δεν πνίξει κάθε ψεύτικη διάθεση θριαμβολογίας, έχει χάσει και τον πόλεμο. Γρήγορα θα αρχίσει το τεράστιο λαϊκό ρεύμα που τη στηρίζει να στρέφεται μαζικά αλλού. Πάντα το έλεγα: Η Αριστερά ευθύνεται για την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων ή κινημάτων, όχι η Δεξιά. Αν όμως μιλήσει τη γλώσσα της εντιμότητας, ο λαός δε θα την απαρνηθεί. Αλλά φοβάμαι ότι τα πρώτα δείγματα των συμπεριφορών της την τοποθετούνε περισσότερο στον πρώτο τρόπο διαχείρισης της ήττας.   

Η Ελληνική Κυβέρνηση λοιπόν ανέλαβε να διεξαγάγει έναν τίμιο αγώνα. Έχασε την πρώτη μάχη. Ο αγώνας, εφόσον έχει το λαό με το μέρος της αλλά και τους άλλους λαούς της Ευρώπης και αυτό είναι στο δικό της χέρι, ο αγώνας αυτός τώρα συνεχίζεται. 

ΥΓ. Επειδή θα επιστρέψω στoν Όμηρο, στην εντατική μου ενασχόληση – κάτι ετοιμάζω γι` αυτόν - αραιά θα επεμβαίνω με αναρτήσεις μου στην επικαιρότητα. Όσοι αναγνώστες μου θέλουν να τους ενημερώνω, μπορούν να μου δώσουνε την ηλεκτρονική τους διεύθυνση. Η δική μου είναι: aletziolas@yahoo.gr