Σχολιασμός άρθρου του κ. Γιανναρά

Ισοπεδώσεις ανεπαίσθητα αθέμιτες

Ο κ. Γιανναράς σε άρθρο του στην «Καθημερινή»(11.1.15) αξιολογεί τους προέδρους των δύο κομμάτων που διεκδικούν τη διακυβέρνηση της χώρας, θεωρώντας και τους δύο ανίκανους να διαχειριστούν τις τύχες της. Δε με ενδιαφέρει τόσο η συμπερασματική κατάληξη του αρθρογράφου, όσο ο συλλογιστικός τρόπος που οδηγεί εκεί.

Πολύ καλά κάνει και πολιτικολογεί ο κ. Γιανναράς όχι μόνο σ` αυτό το άρθρο αλλά και γενικότερα. Η πολιτικολογία δεν πρέπει να θεωρείται ποτέ κάτι κακό, αντίθετα θετική συμβολή πάντα στην επίλυση των κοινών προβλημάτων. Ούτε είναι κάτι κακό που στέκει ο αρθρογράφος πολύ κριτικά έως και μηδενιστικά απέναντι στις ικανότητες των δύο προέδρων και στη δυνατότητά τους ν` ανταποκριθούν στο ρόλο που θέλουνε να αναλάβουν. Αν αυτό είναι η πραγματικότητα, γιατί να μην το κάνει. Το γεγονός επίσης ότι απέναντι και στους δύο τηρεί την ίδια στάση, εξίσου τους θεωρεί ανίκανους, προσδίδει στο κείμενό του φαινομενικά τουλάχιστον μια αμεροληψία, το κάνει να φαντάζει υπερκομματικό. Έχει εντωμεταξύ ο λόγος του και την απαιτούμενη ευπρέπεια, ώστε να θεωρεί ο αναγνώστης πραγματικές τις αρετές του κειμένου που επισημαίνουμε. Είναι όμως έτσι;

Θα μας βοηθούσε βέβαια ο συντάκτης του άρθρου να σταθούμε καλά στην κριτική μας απέναντί του, αν διαφαινόταν στην όλη πορεία της σκέψης του μια ενιαία ραχοκοκαλιά – παίρνω σκόπιμα αυτή τη λέξη που φαίνεται να τη συμπαθεί – εκπορευμένη από αντίστοιχη ιδεολογική στάση. Η ανυπαρξία της μας δυσκολεύει. Δεν είναι καθόλου εύκολη η διαλογική αντιμετώπιση ενός ελεύθερου σκοπευτή, που τη μια βάλλει από τον ένα λόφο και την άλλη από τον άλλο. Αρνητικά σε μια κοινωνία μπορεί, «μετακινούμενος», να εντοπίσει κανείς άπειρα και να σφυροκοπά. Είναι όμως άλλη διαδικασία, πολυσύνθετη και κοπιώδης, η ένταξη όλων αυτών των αρνητικών στην προοπτική αντιμετώπισής τους από μια ενιαία ιδεολογία.

Μεγαλύτερη ωστόσο εντύπωση κάνει η θεμελίωση της σκέψης σε επουσιώδη ζητήματα, όχι σε πρωτεύοντα. Και είναι αρκετά επουσιώδες ζήτημα, όταν, προβαίνοντας κάποιος  σε πολιτικές αξιολογήσεις ενός κόμματος,  παίρνει ως βάση το πρόσωπο του προέδρου και μόνο. Παρόλο που στην περίπτωση ετούτη ευνοείται ο πρόεδρος του Σύριζα, καθώς πλεονεκτεί συγκριτικά έναντι του αντιπάλου του, σύμφωνα με όσα επισημαίνονται και στο κείμενο. Αλλά στο πολίτευμα της δημοκρατίας βαρύνουσα θέση έχει ο δήμος και όχι το πρόσωπο του πρώτου της Βουλής και το πολίτευμα αυτό επινοήθηκε, για να έχει το σύνολο τις τύχες της κοινωνίας στα χέρια του, όχι ο μεσσίας. Και στα δημοκρατικά κατ` επέκταση κόμματα η βάση τους, σε καταστατική σύμπραξη με τα όργανά τους, περιλαμβάνεται εδώ και ο πρόεδρος, είναι αυτά που καθορίζουν την ιδεολογία και την εν γένει πορεία του κόμματος. Το κόμμα δεν είναι ο αρχηγός, αλλά τα μέλη του, η οργανωτική του οντότητα, η ιδεολογία αυτού του κόμματος, οι θέσεις του και τα προγράμματά του. Ο αρχηγός αποτελεί απλή έκφρασή τους. Συγγνώμη για τις κοινοτοπίες. Όμως έτσι είναι και πάνω σ` αυτά θα πρέπει να βασίζεται κάθε αξιολόγηση και κάθε κριτική που γίνεται σ` ένα κόμμα. Ως προς αυτή τη βάση τα δύο κόμματα δεν έχουν τίποτα το κοινό μεταξύ τους, παρά μόνο ότι είναι πολιτικά κόμματα και διεκδικούν την εξουσία, για να εφαρμόσει το καθένα το δικό του ιδεολογικό και πολιτικό πρόγραμμα. Κάθε άλλη προσωποκεντρικού χαρακτήρα εκτίμηση δεν είναι πολιτική ή δημοκρατικά πολιτική. Παραπέμπει στο πάγιο αντιδημοκρατικό ερώτημα όλων των δημοσκοπήσεων «Ποιον θεωρείτε καταλληλότερο ως Πρωθυπουργό;». Κι ενώ λοιπόν δεν υπάρχει τίποτα κοινό ανάμεσα στα δύο αυτά κόμματα ως προς τις λύσεις που προτείνουν για τα κοινά μας προβλήματα, αν θέλει κανείς την εξομοίωσή τους, για να αχθεί στο μηδενισμό και των δύο, εξομοιώνει τους αρχηγούς και η εξομοίωση έχει επιτευχθεί.

Όμως αυτή η εξομοίωση παίρνει ακόμα πιο αυθαίρετες διαστάσεις, όταν επεκτείνεται και στον καταμερισμό ίδιων ευθυνών. Είναι άλλος ο βαθμός ευθύνης του κόμματος που νομοθετεί και δημιουργεί έννομες αρνητικές καταστάσεις σε μια κοινωνία και άλλος του κόμματος που δεν μπόρεσε με την καταψήφισή τους να εμποδίσει τις νομοθετήσεις. Ξέρω ότι λέω κοινοτοπίες πάλι, αλλά έπρεπε να είχαν ληφθεί υπόψη από το συντάκτη του άρθρου. Όπως δεν είναι καθόλου ίδια η διαπλοκή και η ευθύνη μεταξύ ενός κόμματος, που έχει αναγορεύσει θεσμοθετώντας τα ΜΜΕ σε όργανα κυβερνητικής προπαγάνδας, για να προσπορίζεται κατ` αποκλειστικότητα πολιτικά οφέλη, και ενός κόμματος που δεν έχει καμιά ευθύνη για τέτοιου είδους θεσπίσεις, γιατί εναντιώθηκε σ` αυτές και επιπρόσθετα στο προεκλογικό του πρόγραμμα εξαγγέλλει την αποκατάσταση του δημοκρατικού τους ρόλου.  

Δε θα κάνω συγκεκριμένες αναφορές σε σημεία του κειμένου που «βγάζουν μάτι», παρά μόνο σε ένα, εκεί όπου γίνεται λόγος για αξιοκρατία, για να φανεί η χασματική διαφορά ανάμεσα στην ιδεολογική οπτική του κ. Γιανναρά και στη δική μου τουλάχιστον, που θέλω να πιστεύω ότι εκφράζει και τον ανθρωπισμό της αριστερής ιδεολογίας. Διατείνεται λοιπόν ο κ. Γιανναράς πως δεν υπάρχει αξιοκρατία στη χώρα μας και εξαιτίας της απουσίας της δεν υπάρχει ήθος κλπ. Προσωπικά έχω αντίθετη άποψη, αξιοκρατία πιστεύω ότι υπάρχει και στη δική μας κοινωνία αλλά και παγκόσμια. Η Αμερική ηγείται του κόσμου όλου αξιοκρατικά, αλλά και οι δικοί μας πολιτικοί που μας εκπροσωπούν στο Κοινοβούλιο, προσωπικά πιστεύω πάλι, είναι αρκετά άξιοι, αν όχι οι αξιότεροι. Αξιοκρατία έχουμε, η ισότητα μας λείπει και η ανθρωπιά. Κι ενώ στο κείμενο αφήνεται να νοηθεί θετική συσχέτιση, όμως η αξιοκρατία δεν έχει  - και γιατί να έχει; - θετική σχέση με τον ανθρωπισμό και την «ηθοκρατία». Αντίθετα με τα αντίθετά τους έχει, με τη βαρβαρότητα και τη διαφθορά. Γιατί είναι πάρα πολύ φυσικό: Κάποιος που αναγνωρίζεται από μια κοινωνία ως ικανότερος απαιτεί και επιβάλλει, δικαιωματικά πιστεύει, καλύτερη μεταχείρισή του από τη μεριά της, περισσότερη αμοιβή για το ιδιαίτερο έργο που προσφέρει σαν ικανός που είναι και, αν δεν του δοθεί, θα βρει χίλιους δυο τρόπους, εξωηθικούς, εξωανθρωπιστικούς, έκνομους για να εξασφαλίσει την αντάξιά του αμοιβή.  Πέραν αυτού η αξιοκρατία αντιβαίνει πάντα προς την ισότητα, την οποία εκτοπίζει από τη ζωή μας. Προσωπικά περίμενα από ένα λόγιο εκπρόσωπο της χριστιανικής ιδεολογίας να διατηρεί κάποια σύνδεση με το ανθρωπιστικό αίτημα της ισότητας και να το προτάσσει.

Το κείμενο λοιπόν του κ. Γιανναρά φαίνεται σε πρώτη ματιά ασύνειδα απολίτικο. Δεν είναι ασύνειδα, αλλά συνειδητά και αναπότρεπτα απολίτικο, γιατί δεν ήτανε διαφορετικά δυνατή η υποβολή της δικής του ιδεολογίας, που δεν τολμά να την εκθέσει, γιατί τον εκθέτει, και η διάσωσή της που έπρεπε πάση θυσία να διενεργηθεί. Η εξομοίωσή της όμως με την αντίπαλη ιδεολογία και η μηδένιση της ηθικότητας κι εκεινής ήτανε ένας διασωστικός τρόπος. Το τίμημα βέβαια ή η θυσία η κάποια στρέβλωση της λογικής υποχρεωτικά. Και προσωπικά, για να τελειώνω, βρίσκω πολύ πιο υπεύθυνα τα κείμενα των πολιτικών κομμάτων κάθε πλευράς από τούτο εδώ, που στην προσπάθειά του να αποκρύψει αυτό που θέλει να πει παρακάμπτει κανόνες λογικής συναγωγής συμπερασμάτων.